ازدواج موقت در قرآنازدواج موقت ابتدا در میان یهود، فارس و غیره وجود داشته است. و به جامعه جاهلی جزیره العرب سرایت کرده است. وقتی دین اسلام آمد در ابتدای دعوت دوبار با نزول این آیات تحریم شد:(المؤمنون: 5-7، المعارج: 29-31).«و آنها که دامان خویش را (از بیعفتی) حفظ میکنند. جز با همسران و کنیزانشان، چرا که بهرهگیری از اینها مورد سرزنش نخواهند بود. و هر کس جز اینها را طلب کند، متجاوز است».از این آیات مکی مشخص میشود که اصل در فروج حرمت است و اما تحلیل آن استثنا است که بعداً ذکر میشود پس دربارة هر چه سکوت کرد حرام است.و از این ایه بخوبی فهمیده میشود که ایندو محور اصلی حرمت است، استثناء حلال و شامل دو نوع نکاح است یعنی غیر از آن دو همه حرامند. اما خداوند برای اینکه راه اشتباه و التباس را بر انسان ببندد با نص صریح غیر از آن دو نکاح را تحریم کرده است بنظر میرسد که خداوند دو نوع ازدواج را مطرح کرده است و درغیر اینصورت میفرماید باید عفت کنیدپس هر راه دیگری غیر از آن دو نکاح حرام است خواه با زنا، متعه یا استبضاع و ... باشد.مسلمانان در عهد مکی این نکاح(ازدواج موقت) را به خاطر حرمت آن انجام ندادهاند و هنگامی که به مدینه هجرت کردند آیات نازل شده جز نکاح دائم و نکاح ملک یمین چیز دیگری را اضافه نکردند. کسی که از همسر موقت تمتع میکند در واقع نمیتوان آن را زوجه او نامید. چون در صورت مرگ یکی از آنها از همدیگر ارث نمیبرند. خداوند میفرماید: «و براى شما، نصف میراث زنانتان است، اگر آنها فرزندى نداشته باشند ...». (النساء: 12)اگر همسر موقت زوجه محسوب میشد باید از همدیگر ارث میبردند ...« و اگر فرزندى داشته باشند، یک چهارم از آن شماست».
شما نصف اموال زنانتان را میبرید اگر فرزند نداشته باشند ... و زنانتان از شما یک چهارم اموالتان را میبرند اگر ...».به آیات مربوط به این موضوع مراجعه کنید (بقره: 221) (نور: 32-33) (نساء: 3)، (احزاب: 50 و52) در سورة نور میفرماید:«کسانی که همسر ندارند را به نکاح درآورید».نور 32منظور نکاح ملک یمین (کنیز) است سپس میفرماید:«و کسانى که امکانى براى ازدواج نمىیابند، باید پاکدامنى پیشه کنند تا خداوند از فضل خود آنان را بىنیاز گرداند» نور33پس هر کس زوجه یا امه را نیافت تا با او ازدواج کند خداوند به او توصیه میکند صبر و عفاف را پیشه کند یعنی غیر از آن دو نکاح راههای دیگر حراماند. اگر نکاح موقت حلال بود در اینجا ذکر میشد. مثلاً به جای لیستعضف میفرمود لیستمتع، چون لیستعفف مقتضی منع است. خصوصاً با توجه به اینکه اصل در فروج حرمت است.در سورة نساء میفرماید:« پس زنان نیکو و مناسب را به نکاح خود دراورید دو یا سه یا چهار همسر ، اگر بترسید که نتوانید عدالت کنید پس تنها یک زن اختیار کنید یا اگر کنیزانی دارید به انها اکتفا کنید این به عدالت و ترک ستمکاری نزدیکتراست » نسا3این همان ازدواج دائم است. «از زنانی که میپسندید دو یا سه یا چهار تا را (در یک زمان) به نکاح خود درآورید.«و اگر مىترسید عدالت را (درباره همسران متعدد) رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید».«و یا از کنیزانى که مالک آنهائید استفاده کنید».خداوند ازدواج با یک زن و نکاح ملک یمین را در این آیه مطرح کرده است، اگر نکاح موقت مشروع بود حتما خداوند آنرا مطرح مینمود.سپس خداوند بعد از محرمات نکاح میگوید:وَ الْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ کِتَابَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ أُحِلَّ لَکُم مَّا وَرَاءَ ذَالِکُمْ أَن تَبْتَغُواْ بِأَمْوَالِکُم محُّْصِنِینَ غَیرَْ مُسَافِحِینَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنهُْنَّ فََاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا تَرَاضَیْتُم بِهِ مِن بَعْدِ الْفَرِیضَةِ إِنَّ اللَّهَ کاَنَ عَلِیمًا حَکِیمًا(24)«برای شما ازدواج با زنان دیگر جزاینان حلال گشته است و میتوانید با اموال خود با زنان ازدواج کنید در حالی که پاک دامن و بدور از زنا هستید اگر با زنی ازدواج کردید و از او کام گرفتید مهریه او را به عنوان فریضه بپردازید. ... و اگر کسی ازشما نتوانست با زنان مؤمن ازدواج کند میتواند با کنیزان مؤمن ازدواج کنید».(النساء: 24-25)یعنی این دو راه حلال ازدواج دائم و نکاح ملک یمین هستند. ولی اگر اولی را به ازدواج موقت تفسیر کنیم جای ازدواج دائم که اصل در نکاح است در آیات باقی نمیماند و این غیر معقول است چون دلیل برای تعبیر آیه به ازدواج موقت نداریم جز لفظ «استمتعتم» که به علت متشابهبودنش نمیتوان چیزی را با قرآن ثابت کرد.استدلال به قرآن برای مشروعیت ازدواج موقت جائز نیست زیرا تنها جایی از قران که در این زمینه به آن استناد میشود لفظ متشابه بوده و دلالت آن قطعی نیست.حلالکردن فروج در اسلام جداً مسئلة مهمی است، تساهل در آن هرگز جائز نبوده و دلائل متشابه را برنمیتابد. در قرآن حتی یک نص صریح دالّ بر مشروعیت نکاح موقت وجود ندارد، پس ادعای مشروعیت آن باطل است زیرا پیروی از متشابهات است.
- ۹۱/۰۸/۲۸