بلوغ در لغت رسیدن به چیزی است و در اصطلاح فقهی عبارت
از:"رسیدن به سنی که غریزه و ارگانهای جنسی به حد کافی رشد کرده و شخص آماده تولید
مثل میگردد."
علی الرغم اینکه طبق ماده 39 قانون مدنی سن اهلیت
برای انجام عقود تکمیل 18 سالگی است، و نیز ازدواج از جمله عقود مهم است؛ قانون
مدنی در ماده 71 تصریح می نماید: "اهلیت ازدواج وقتی کامل می گردد، که ذکور سن (18)
سال و اناث شانزده سالگی را تکمیل کرده باشند." طبق منابع و متون شریعت سن معین و
مشخصی برای ازدواج تعیین نگردیده است و نیز برای بلوغ نیز قرآن کریم سنی را تثبیت
نکرده است، اما در این مورد به بلوغ الحلم در سوره نور و به بلوغ النکاح در سوره
النسا و به بلوغ الرشد در آیات 152 سوره انعام و سوره 22 یوسف و 24 اسرا و 82 کهف
و 5 حج ، 13 قصص، 66 نمل و 15 احقاف اشاره گردیده است. بدین ترتیب با توجه به
مجموع آیات متذکره فوق در رابطه به حد بلوغ چنین برداشت میگردد:
اصل بلوغ برای شخص تا حد تکوین شخصیت انسانی از نظر
قران شریف پذیرفته شده است انجام برخی از تکالیف و برخورداری از امتیازات منوط به
رسیدن سن بلوغ گردیده است
در قران سن مشخصی برای سن بلوغ تعیین نگردیده است.
مسأله بلوغ در قرآن کریم با تعبیرات مختلف از سن
رشد و سن ازدواج آمده است در حالیکه قران در امر بلوغ هم به رشد جسمی و هم به رشد
روانی و عقلانی توجه نموده است.
در مورد سن بلوغ از دیدگاه علما باید اذعان کرد که
نظریه مشهور بین علما و فقها در مورد وجود دارد از جمله فقهای اهل سنت و امامیه در
مورد سن بلوغ دختر ان اتفاق دارند که حیض و حامله شدن در دختران دلالت به رسیدن در
سن بلوغ مینماید و نیز علمای شافعیه ،حنابله ،مالکیه و امامیه به این امر متفق اند
که روییدن موی خشن بر عانه (زیر ناف) و شرمگاه دلیل بلوغ در پسر و دختر
میباشد.
شافعیه و حنابله معتقدند بلوغ در پسر و دختر با
رسیدن به سن 15 سالگی تحقق میابد و مالکیه سن بلوغ را برای ازدواج 17 سال برای پسر
و دختر دانسته است و حنیفه 18 سال را برای ازدواج و تکلیف منحیث سن بلوغ برای پسر و
17 سال را برای دختر قرار داده است و امامیه این سن را برای پسر 18 سال و برای
دختر 16 سال تعیین نموده اند به همین طور علمای اهل سنت معتقد اند که برای دختران
سن بلوغ کمتر از 15 سال نیست به نظر میرسد که قانون مدنی کشور در تعیین سن ازدواج
نظر فقهای جعفری را پذیرفته است که در فقره اول ماده 71 قانون مدنی مشعر است که
اهلیت ازدواج با تکمیل سن 18 سالگی در پسران و با سپری کردن 16 سالگی در دختران
کامل می گردد. و "هرگاه دختر سن 16 سالگی را تکمیل نکرده باشد ازدواج وی توسط پدر
صحیح التصرف و یا محکمه با صلاحیت صورت گرفته میتواند. "
قانون مدنی نظر علمای اهل سنت برای تعیین حد اقل سن
ازدواج، کنوانسیون سال 1964 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد منع ازدواج
اجباری، تعیین حد ادنای سن برای ازدواج، و تسجیل عقود ازدواج و قرار توصیوی سال
1965 مجمع عمومی سازمان ملل متحد که تاکید میدارد "دول عضو مکلف اند تدابیری را
برای تعیین حد ادنای سن ازدواج اتخاذ نماید که علی الاقل از 15 سال کمتر نباشد" را
پذیرفته است چنانچه فقره دوم ماده 71 در مورد حد اقل سن ازدواج چنین صراحت دارد:
"عقد نکاح صغیره کمتر از 15 سال به هیچ وجه جواز ندارد."
به این ترتیب دیده میشود که قانون مدنی افغانستان
ازدواج دختران زیر شانزده سال را توسط پدر مجاز میداند و اما به نظر میرسد که پسران
در همه حال بعد از اکمال 18 سالگی مجوز قانونی ازدواج را دارد. با اینحال قانون
مدنی در ماده 80 خود موقف فقه حنفی در مورد ازدواج دختران رشیده را چنین انعکاس
داده است "هرگاه عاقله رشیده بدون موافقه ولی ازدواج نماید عقد نکاح وی لازم و نافذ
میباشد" این ماده نشان میدهد که در صورت عمل انجام شده به اجازه" ولی " نیز ضرورتی
نیست وهم تحلیلی از فقره اول ماده 71 قانون مدنی صورت میگیرد این است که پسران و
دختران در مورد ازدواجشان خود باید تصمیم بگیرند و در هنگام عقد ازدواجشان حضور
داشته باشند.