اقتداى پیروان مذاهب به یکدیگر - قسمت دوم

4. اقتدا در روایات اهل‏سنّت در کتاب‏هاى صحاح و غیر آن‏ها، روایاتى در جواز و صحت اقتدا به مسلمانان آمده و در برخى از آن‏ها، معیار اسلام را نیز قول لااله الا اللّه‏ دانسته است. این روایات به طور کلى دو دسته است:

اقتداى پیروان مذاهب به یکدیگر - قسمت اول

مقدمه یکى از گام‏هاى مهم و مؤثر در ایجاد فرهنگ تقریب، اقدامات عملى در این زمینه است. بسنده کردن به شعار و سخنان بى‏پشتوانه علمى، لطمه‏هایى جدى به اصل قرآنى «وحدت» وارد مى‏سازد. «وحدت رویه» در میان مسلمانان در اعمال عبادى و اجتماعى، دشمنان را مأیوس ساخته، دوستان را به تفاهم و درک متقابل وامى‏دارد. البته این مهم، در درجه نخست بر عهده بزرگان و فرزانگان هر مذهبى است؛ یعنى تا آن‏جا که دلایل شرعى و عقلى بر برداشت صحیح و منطقىِ هر مذهبى اجازه مى‏دهد، باید به «وحدت رویه» و «سلوک عملى» دست یافت. این راه، نیازمند درک همه جوانب حوادث اجتماعى، تسلط بر فقه و فقاهت، و نیز آزادگى و شجاعت علمى است. اقتداى پیروان مذاهب به یکدیگر در نماز، یکى از بهترین و بارزترین جلوه‏هاى وحدت و تمسک به ریسمان الهى است. در میان کتاب‏هاى معتبر مذاهب گوناگون، روایاتى یافت مى‏شود که چنین اقداماتى را تصحیح و تسهیل مى‏کند. در این درس، تلاشمان برآن است که با صداقت و انصاف، به طرح دیدگاه‏ها و دلایل مذاهب گوناگون پرداخته، میان آنان به عدالت قضاوت کنیم

پرسش‏هایی در باب خمس

1. موارداتفاق و اختلاف شیعه‏واهل‏سنّت‏رادرموردخمس بیان کنید.؟ 2. نظریه شهید ثانى را در مورد مؤونه توضیح دهید.؟ 3. کیفیت تقریر استدلال به آیه 41 انفال در مورد وجوب خمس را بیان نمایید.؟ 4. چگونگى استدلال به روایات اهل‏سنّت براى وجوب خمس در ارباح مکاسب را تشریح نمایید.؟ 5. آیا نزول آیه 41 انفال در خصوص جنگ بدر، قرینه براى غنیمت جنگى است، توضیح دهید.؟ 6. کیفیت مصرف خمس را بعد از پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله تبیین نمایید؟

خــمس قسمت دوم

ج. روایات شیعه روایات بسیارى بر وجوب خمس در ارباح مکاسب و تجارات وجود دارد و برخى از بزرگان مثل علامه حلى و صاحب جواهر و دیگران ادعاى تواتر روایات در این‏باره کرده‏اند و در ذیل به ذکر چند روایت بسنده مى‏کنیم: 1. سماعة قال سألت ابا الحسن علیه‏السلام عن الخمس؟ فقال: فى کل ما افاد الناس من قلیل او کثیر.[28] 2. عبداللّه‏ بن سنان قال ابو عبداللّه‏: على کل امر غنم او اکتسب، الخمس مما اصاب لفاطمه علیهاالسلام و لمن یلى امرها من بعدها من ذریتها الححج على الناس فذاک لهم خاصة یضعونه حیث شاؤوا حرّم علیهم الصدقة حتى الخیاط یخیط قمیصاً بخمسة دوانیق فلنا منه دانق الاّ من احللناه من شیعتنا التطیب لهم به الولادة انه لیس من شى‏ء عند اللّه‏ یوم القیامة اعظم من الزنا انه لیقوم صاحب الخمس فیقول یاربّ سل هولاء بما ابیحوا.[29] به خوبى از این دو روایت استفاده مى‏شود که هر چیزى که انسان در زندگى از طریق فعالیت اقتصادى از قبیل کسب و تجارت به دست مى‏آورد چه کم باشد یا زیاد یک پنجم آن متعلق به اهل‏بیت علیهم‏السلام است و مى‏بایست به آنان پرداخت شود.

خــمس قسمت اول

1. تعیین محل اتفاق و اختلاف نظر در خمس همه فقهاى اسلام معتقدند که خمس و پرداخت یک پنجم از اموال در غنیمت‏هاى جنگى، گنج و معادن طلا و نقره واجب است. ابن زهره حلبى مى‏گوید: واعلم ان مما یجب فى الاموال الخمس و الذى یجب فیه الغنائم الحربیّة و الکنوز و معادن الذهب و الفضة بلاخلاف.[1] ولى در دو مورد میان شیعه و سنى اختلاف نظر وجود دارد: یکى در وجوب خمس در سود کسب و تجارت و دیگرى در مصرف آن. البته باید توجه داشت که شیعه وجوب خمس در ارباح مکاسب را مشروط بر مازاد بودن بر هزینه و مؤنه یک سال مى‏داند و معیار در فهم مؤنه عرف است. شهید ثانى در این‏باره مى‏گوید: المراد بالمؤنة هنا ما ینفقه على نفسه و عیاله الواجبى النفقه و غیرهم کالضعیف و الهدیة و الصلة لاخوانه و ما یأخذه الظالم منه قهراً او یصانعه به اختیاراً و الحقوق اللازمة له بنذر او کفارة و مؤنة التزویج و ما یشتریه لنفسه من دابة و أمة وثوب و نحوها و یعتبر فى ذلک ما یلیق بحاله عادة فان أسرف حسب علیه مازاد و ان قتر حسب له ما نقص و لو استطاع للحجّ اعتبرت نفقته من المؤن.[2]

ازدواج موقت قسمت اول

مقدمه یکى از مباحث فقهى مورد گفتگو بین علماى شیعه و سنى، ازدواج موقت است. این مسأله، از دیرباز مورد توجه فقها و محدثین بوده است و معمولاً در کتاب‏هاى حدیثى و فقهى، بابى را به آن اختصاص داده‏اند. پیش از ورود به بحث، ذکر این نکته ضرورى است که براى جلوگیرى از نزاع‏هاى بى‏پایان و گاه برداشت‏هاى نادرست از مباحث، ابتدا موضوعْ تشریح و تبیین مى‏شود و آن‏گاه ادله دو طرف از منابع اصلى آنان ارایه مى‏گردد. از سوى دیگر، برخورد منطقى و عالمانه و به دور از تعصب، مى‏تواند زمینه تفاهم علماى مذاهب را فراهم آورد.

نماز تراویح، سنّت یا بدعت؟

در کتب فقهى و حدیثى شیعه و سنّى براى ماه مبارک رمضان نمازهاى مستحبى بسیارى نقل شده که برخى از آنها به هزار رکعت مى رسد. صلاة تراویح نیز از جمله نمازهایى است که اهل سنّت آن را مستحب دانسته و در هر شب از ماه مبارک رمضان نزدیک به بیست رکعت، آن را به جماعت اقامه مى نمایند. گرچه نماز عبادتِ برتر است و نمازهاى مستحبى و مندوب در شرع مقدس محدوده خاصى ندارد، اما آیا به جز نمازهاى فریضه یا مواردى که مشروعیت آن به جماعت، با دلیل قطعى از پیامبر و ائمه معصوم(علیهم السلام) به ثبوت رسیده باشد، مى توان نمازهاى مستحبى مثلا نوافل را به جماعت خواند؟! در این مسأله میان شیعه و سنى اختلاف هست و این اختلاف نظریه، در نماز تراویح نیز مطرح است.

اذان - قسمت اول

مقدمه اذان، خوش‏نواترین ترنّم و با طراوت‏ترین سرود رهایى انسان از زنجیرهاى اسارت و بندگى مادّى است. آهنگ اذان، دل‏هاى زنگار گرفته و تنیده را به طَرَب مى‏آورد. اذان، نغمه عاشقانه بنده‏اى است که با هستى‏بخش خود نجوا مى‏کند و دردهاى بى‏درمان خود را شفا مى‏طلبد. اذان، مدخل ورود به بهترین عمل آدمى است. پیش از وارد شدن به ملاقات با پروردگار، باید سرود آمادگى را تلاوت کرد. محتواى اذان، شگفت‏انگیز و پل ارتباطى بین اصول و فروع دین است. اذان، بایدها را به هست‏ها پیوند زده، آدمى را به تلاش و کوشش براى رسیدن به بهترین اعمال رهنمون ساخته و تأثیر هر موجودى را در عالم هستى، به جز ذات اقدس ربوبى نفى مى‏کند و راهنمایان مسیر بندگى را به تصویر مى‏کشد.

جمع بین صلوتین - قسمت دوم

3. جمع بین صلوتین به خاطر مریضى احمد بن حنبل و خطابى و جز ایشان، معتقدند جمع بین صلوتین، به دلیل مریضى یا عذرى دیگرى بوده است. نووى نیز این احتمال را پذیرفته و مى‏گوید: و منهم من قال هو محمول على الجمع بعذر المرض او نحوه مما هو فى معناه من الاعذار و هذا قول احمد بن حنبل و قاضى حسین و هو المختار فى تأویله لظاهر الحدیث لفعل ابن عباس و موافقه ـ ابى هریره و لان المشتقه فیه اشد من المطر؛[19] برخى گفته‏اند جمع بر عذر و مرض و یا غیرش حمل مى‏شود و این سخن احمد بن حنبل و قاضى حسین است. این توجیه مختار ما، توجیه ظاهر حدیث است؛ به دلیل فعل ابن عباس و موافقت ابو هریره، و نیز به دلیل این‏که مشقت در مریضى، از باران بیشتر استبه خاطر مریضى احمد بن حنبل و خطابى و جز ایشان، معتقدند جمع بین صلوتین، به دلیل مریضى یا عذرى دیگرى بوده است. نووى نیز این احتمال را پذیرفته و مى‏گوید: و منهم من قال هو محمول على الجمع بعذر المرض او نحوه مما هو فى معناه من الاعذار و هذا قول احمد بن حنبل و قاضى حسین و هو المختار فى تأویله لظاهر الحدیث لفعل ابن عباس و موافقه ـ ابى هریره و لان المشتقه فیه اشد من المطر؛[19] برخى گفته‏اند جمع بر عذر و مرض و یا غیرش حمل مى‏شود و این سخن احمد بن حنبل و قاضى حسین است. این توجیه مختار ما، توجیه ظاهر حدیث است؛ به دلیل فعل ابن عباس و موافقت ابو هریره، و نیز به دلیل این‏که مشقت در مریضى، از باران بیشتر است

مسائل روز احکام زنان (2)

اگر زیبایی زن به مویش هست زیبایی مرد هم به مو است پس چرا زنان بایدمراعات حجاب نمایند ؟ حقیقت این است که قیاس کردن زیباییهای زن با مرد از نظر منطقی کار صحیحی نیست چرا که :اولا : همه زیبایی زن و مرد تنها به موهایشان نیست ثانیا : تفاوت بسیاری بین زن و مرد وجود دارد که چندان نیازی به توضیح ندارد . ثالثا : پوشاندن موی زن مصالح فراوانی دارد که چنین مصالحی در مردان نیست، چون به طور غریزی مردان هستند که در طلب زنان هستند و این پوشش علاوه بر مصونیت بخشیدن به زنان انگیزه مردان را نیز فزونتر میسازد. به ادامه مطلب مراجعه کنید!

احکام و مسائل روز در باب حجاب زنان(1)

در نماز خانم ها باید بدنشون پوشیده باشه حتی اگر در جایی باشند که مرد نامحرم نباشه و اون خانم را نبینهو مقدار پوشش: تمام بدن باید پوشیده باشه به جز: 1- گردی صورت که در وضو شسته می شود 2- مچ دست ها 3- پاها تا مچبرای اینکه یقین شود مقدار لازم را پوشیده است بهتر است کمی بیشتر پوشیده شود.در قرائت حمد و سوره خانم ها باید در نماز نماز ظهر و عصر همانند آقایان آهسته بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشاء که آقایان بلند می خوانند خانم ها می توانند به میل خود آهسته یا بلند بخوانند ولی اگر نامحرم صدای آنان را می شنود لازم است آهسته بخوانندخانم ها نمی توانند در معرض دید نامحرمان وضو بگیرند مثلا در پارک یا هرجای دیگری که محوطه باز است و آقایان این خانم را می بینند این خانم در آنجا وضو بگیرد مرتکب گناه شده است بلکه اگر آب در جای دیگری هست که نامحرم نمی بیند مثل سرویس های بانوان اگر جلوی چشم نامحرم وضو بگیرد معصیت خداوند متعال را کرده است ولی اگر در جای دیگری آب نباشد این خانم باید تیمم کند و نمی تواند جلوی چشم نامحرم وضو بگیرد.

اقسام لباس های زینتی ب : مردان

1- طلا 2- حریر 3- ابریشم 1- طلا پوشیدن لباس طلا بافت برای مردحرام است و نماز با آن باطل است ولی برای زن در هر حال اشکالی ندارد لذا به دست کردن حلقه طلا یا به گردن انداختن آن و یا ساعت و دگمه،عینک طلا و یا هر چیز زینتی دیگر که طلا باشد، جایز نیست. (1) - طلای سفید حکم طلای زرد راندارد، پوشیدن آن برای مرد اشکالی ندارد مگر آنکه همان طلای زرد باشدکه رنگ آن تغییر کرده باشد. (2) - مساله زینت کردن به مطلا، درصورتی که صدق طلا بر آن نشود،اشکال ندارد. (3) - اگر چیزی ممزوج از طلای زرد وفلز دیگری باشد، اگر طلای زرد در آن حل شده باشد به طوری که طلای زردبر آن صدق نکند، حکم طلای زرد راندارد. (4) دنباله مطالب در ادامه مطلب

اقسام لباسهای زینتی الف : زنان

در حجاب اسلامی، نوع لباس ورنگ آن تفاوت نمی کند بلکه پوشاندن تمام بدن غیر از صورت و دستها تا مچ است. پوشیدن لباسهای زینتی هرچندبدن آشکار نباشد، جایز نیست ; لذابرای زنان، پوشانیدن موهای مصنوعی و زینتهای مصنوعی مثل دستبند،گردنبند نیز لازم است. البته در غیر حال نماز، در مقابل نامحرم; ولی درحال نماز پوشاندن آنها لازم نیست.

پرسش و پاسخ

س 1: گفته شد که باید زن ازپسربچه ممیز خود را بپوشاند،بفرمایید ممیز بودن پسر بچه از چه راه و یا راههایی شناخته می شود؟ ج: مطالبی که بزرگترها می فهمند واطفال آنها را درک نمی کنند اگرچه به حدی برسد که آن مطالب را تشخیص بدهد، او را ممیز می گویند. (1) س 2 : آیا شوهر خواهر و برادرشوهر همچون باقی نامحرمند و حکم خود پوشی از آنان نیز مانند دیگران است؟ ج : آنها مانند باقی نامحرمانند و درحکم، با آنها تفاوتی ندارند وهمانگونه که زن از دیگر نامحرمان خود را حفظ می کند، از آنان نیز خودرا باید حفظ کند; فرضا نمی تواند باپای بدون جوراب عبور کند. (2)

عبور از مقابل نمازگزار (فقه مقارن) - قسمت سوم

ب. روایات تقریریه: روایت اوّل: بخاری و مسلم در صحیح از مسروق از عایشه به اسناد و الفاظ مختلف نقل کرده اند: و اللّه پیامبر را دیدم که نماز می خواند و من بر سریری میان او و قبله دراز کشیده بودم، پس حاجتی برایم پیش آمد، کراهت داشتم که بنشینم و موجب اذیت پیامبر شوم، پس با تأنّی و تدریجاً از قسمت پایین تخت خارج شدم.145 در بسیاری از کتب فقهیه به این روایت برای عدم بطلان استدلال شده و در مقابل اشکال به این که دراز کشیدن غیر از عبور است، جواب داده اند: وقتی حضور با این که دوام دارد، مبطل نیست، به طریق اولی عبور قطعاً مبطل نیست. به جز استدلال به فعل حضرت یعنی نماز در مقابل زنی که دراز کشیده است، می توان به تقریر حضرت نسبت به عبور عایشه نیز استدلال کرد.عدم انکار پیامبر(ص) بر عایشه برای اثبات عدم قاطعیت عبور زن کافی است. ظاهراً شوکانی به این تقریب توجه داشته که در جواب گفته: شاید پیامبر نمازش را اعاه کرده، ولی کسی آن را نقل نکرده، و یا نماز نافله بوده است.146

عبور از مقابل نمازگزار (فقه مقارن) - قسمت دوم

روایت دوم: گرچه کمتر در کتب فقه ذکر شده، اما ابن قدامه در مغنی به آن استدلال کرده، و آن روایتی است که ابو داود در سنن خود از سعید بن عبدالعزیز از غلام یزیدبن نمران از یزیدبن نمران نقل می کند: رأیتُ رجلاً بتبوک مقعداً فقال: مروتُ بین یدی النبیّ و أنا علی حمار و هو یصلّی، فقال: اللهم اقطع أثره فما مشیتُ علیها بعد؛65 یزید می گوید: مردی افلیج را در تبوک دیدم، و گفت: در حالی که پیامبر نماز می خواند، از مقابل او گذشتم، در حالی که سوار بر الاغی بودم، پس گفت: خدایا، دنباله او را قطع کن! بعد از آن هیچ گاه نتوانستم راه بروم! در نقل دیگری می گوید: انّ رسول اللّه(ص) نزل بتبوک إلی نخلة، فقال: هذه قبلتنا ثم صلّی إلیها فاقبلتُ و أنا غلام أسعی حتّی مروتُ بینه و بینها فقال: قطع صلاتنا قطع اللّه أثره، فما قمتُ علیها إلی یومی هذا.66 طبق این نقل او پسر بچه ای بوده که میان حضرت و درختی که ستره ایشان بوده، حرکت کرده است.

عبور از مقابل نمازگزار (فقه مقارن) - قسمت اول

مقدمه: فقه مقارن، روشی فقهی است که به بررسی اقوال و ادله فقهی مذاهب مختلف پیرامون یک موضوع می پردازد. در این روش گاهی به گزارش قول مشهور هر مذهب و بیان آن در جنب آرای مشهور دیگر مذاهب فقهی و بیان دلیل هر قول اکتفا می شود و هدف برجسته کردن نقاط اشتراک و یا اختلاف مذاهب مختلف است. گاهی نیز محقق به موازنه بین اقوال منسوب به هر مذهبی دست می زند و میزان قوّت استنباط واستحکام ادله هر قول را بررسی می کند. فراتر از این، می توان موضوعی را محور بحث قرارداد و همه اقوال و ادله مورد استناد مذاهب مختلف را در چارچوب مورد اتفاق همگان و یا مورد قبول صاحب آن قول و اصحاب آن مذهب، به نقد کشید و به کاوشهای درون مذهبی پرداخت و میزان انطباق هر قول و دلیلی را با قرآن حکیم و سنت اصیل که اساس شریعت بر آن استوار است، مشخص کرد. امروزه که به برکت انقلاب شکوهمند اسلامی و مجاهدتهای عالمان روشن ضمیر، مکتب تشیع در عالم مطرح شده و مورد اقبال اندیشمندان جهان اسلام قرار گرفته است، فضای علمی و فکری آمادگی تضارب آرا و افکار و بحث و مجادله را دارد. از این رو می توان مکتب فقهی غنی اهل بیت(ع) را که ریشه در وحی و سنت اصیل دارد، در قالب چنین سبکی(مقارنه ای و تطبیقی) به دیگران عرضه کرد و تشنگان زلال قرآن و سنت را به شریعه آن رهنمون ساخت.

پرسش و پاسخ2در مبحث ستر

سوال 1 : آیا خانمهای نامحرم می توانند برای مردان آمپول بزنند و یافشار خون گرفته و یا عکسبرداری کنند؟ ج: اگر مستلزم لمس و یا نگاه به بدن مرد باشد، جایز نیست مگر درمقام اضطرار. (1)   سوال 2 : پوشیدن پیراهنی که آستین آن بالای آرنج می باشد برای مردان چه صورتی دارد؟ ج : بر مردها پوشاندن بدن خود ازدیدن زن نامحرم واجب نیست ولی اگربداند که در معرض دید نامحرم قرارمی گیرد و نگاه می کنند جهت تحرز ازمعاونت بر اثم باید دستها تا مچ رابپوشاند. (3)   منابع مورد استفاده در ادامه مطلب