استصحاب قهقری

(استصحاب مقلوب) ( استصحاب شئ مشکوک در زمان سابق و متیقن در زمان لاحق ) استصحاب قهقرى استصحابى است که مشکوک آن در زمان سابق و متیقن آن در زمان لاحق باشد; بر خلاف استصحاب مصطلح که مشکوک آن لاحق و متیقن آن سابق است , مثل آن که یقین باشد الفاظ صلاة و صوم در زمان و زبان امام باقر(ع)و امام صادق(ع), در عبادات خاص حقیقت بوده اند, ولى شک مى کنیم آیا در زمان و زبان پیامبر(ص) هم در همین معنا حقیقت بوده اند یا در معناى لغوى ؟ ملاحظه مى شود که زمان متیقن, متأخر از زمان مشکوک است . و مانند این که یقین به عدالت زید در روز جمعه باشد, سپس به عدالتش در روز پنج شنبه شک شود, در این هنگام چنان چه با اجراى استصحاب , عدالت او در روز پنج شنبه ثابت گردد, استصحاب قهقرایى صورت گرفته است . درباره حجیت این استصحاب در میان اصولیان اختلاف است: اصولیان امامى بر این باوراند که استصحاب قهقرایى حجیت ندارد; مگر در یک مورد و آن جایى است که هم اکنون یقین باشد, لفظى براى معنایى در نزد عرف وضع شده است و بعد شک شود آیا در سابق, مثلا" در عصر ائمه(ع)براى چنین معنایى وضع شده یا نه ؟ در این مورد با تمسک به استصحاب قهقرایى و اصالت عدم نقل, ثابت مى شود که در آن عصر هم براى همین معنا وضع شده است ; در نتیجه استصحاب قهقرایى فقط در چنین موردى حجت است و مى توان آن را جارى کرد , اما حجیت این مورد ، از باب حجّیت استصحاب مصطلح نیست زیرا دلیل حجّیت استصحاب اصلاً شامل این مورد - که مشکوکِ آن در زمان سابق ، و متیقّنِ آن در زمان لاحق است - نمی شود ، و اساساً از باب اصول عملی تعبّدی نیست بلکه از نسخ اصول لفظیِ عقلاییِ مورد امضای شارع است ، و در صورت تعارض با مفاد استصحابِ مصطلح ، بر آن حکومت دارد، زیرا اصل ، با دلیل نمی تواند معارضه کند . نیز ر.ک: استصحاب عدم نقل ،